Dược học

Các bài thuốc trừ phong cực hiệu quả

Các bài thuốc trừ phong được chia làm hai loại sơ tán ngoại phong và bình tức nội phong, được sử dụng lần lượt để có thể điều trị các bệnh do nội phong, ngoại phong gây ra. Trong bài viết này chúng ta sẽ được tìm hiểu về hai bài thuốc sơ tán ngoại phong thường được sử dụng là Xuyên khung trà điều tán và Tiểu hoạt lạc đơn.

  • Ngoại phong: là chỉ những hội chứng bệnh lý do cảm thụ phong tà tại kinh lạc, cơ nhục, gân cốt các khớp gây nên. Triệu chứng thường thấy là: chân tay tê dại, kinh mạch đau giật, co duỗi khó khăn hoặc mồm mắt méo xệch. Cùng với chứng uốn ván gây nên cấm khẩu, chân tay co cứng, lưng đòn gánh.
  • Nội phong: thường do thận thủy bất túc, vinh huyết hư kém hoặc nhiệt thịnh thương âm, can phong nội động, khí huyết nghịch loạn gây nên đột quỵ, bất tỉnh nhân sự, mồm mắt méo xệch, bán thân bất toại, hoặc co giật chân tay. Đối với ngoại phong thì phải sơ tán. Đối với nội phong thì phải bình can tức phong.  

Sơ tán ngoại phong

Những bài thuốc Sơ tán ngoại phong thường gồm các vị thuốc ôn táo như: Xuyên khung, Khương hoạt, Độc hoạt, Phòng phong, Bạch chỉ, Kinh giới, Bạch phụ tử, Nam tinh . Những bài thuốc thường dùng có:
  • Xuyên khung trà điều tán.
  • Ngọc chân tán.
  • Tiểu hoạt lạc đơn.

Xuyên khung trà điều tán (Hòa tễ cục phương)

Thành phần:  
  • Xuyên khung 8g
  • Bạc hà 20 - 32g
  • Tế tân 4 - 6g
  • Cam thảo 4 - 6g
  • Khương hoạt 6 - 8g
  • Phòng phong 6 - 8g
  • Kinh giới 8 - 16g
  • Bạch chỉ 8 - 12g
Cách dùng: Thuốc tán bột mịn, mỗi lần uống 6 - 8g với nước trà, ngày uống 2 lần. Có thể dùng thuốc thang sắc uống 
Tác dụng: Khu phong tán hàn, trị đau đầu.
Giải thích bài thuốc: Là bài thuốc sơ tán phong hàn, trị đau đầu là chính.
Trong bài:  
  • Xuyên khung chuyên trị đau đầu kinh Thiếu dương (hai bên đầu, gáy đau). Khương hoạt chuyên trị đau đầu kinh Thái dương (đau ở gáu và trước trán). Bạch chỉ chuyên trị đau đầu kinh Dương minh (đau vùng trước lông mày và trán) đều là chủ dược.
  • Tế tân, Bạc hà, Kinh giới, Phòng phong: sơ tán phong tà ở trên trợ giúp các thuốc trên phát huy tác dụng.
  • Cam thảo: hòa trung, ích khí, điều hòa các vị thuốc.
  • Trà diệp tính đắng hàn điều hòa bớt tính ôn táo các vị thuốc.
Ứng dụng lâm sàng: Bài thuốc có nhiều vị tân ôn, sơ phong tán hàn có chỉ định tốt với bệnh ngoại cảm đau đầu. Thiên về phong hàn thường gia thêm các vị Gừng tươi, Tô diệp để tăng thêm tác dụng khu phong hàn trị đau đầu. Có thể sử dụng chữa chứng viêm mũi mạn tính gây đau đầu, trị chứng đau nửa đầu có kết quả nhất định.
Chú ý: Trường hợp đau đầu lâu ngày khí huyết hư hoặc do can thận bất túc không nên dùng.  

Tiểu hoạt lạc đơn (Hòa tễ cục phương)  

 Thành phần:  
  • Chế Xuyên ô 240g
  • Chế Thảo ô 240g
  • Địa long 240g
  • Chế Nam tinh 240g
  • Nhũ hương 88g
  • Một dược 8
Cách dùng: Tán bột mịn, dùng rượu để làm hoàn, mỗi hoàn nặng 4g, mỗi lần uống một hoàn. Ngày uống 1 - 2 lần lúc đói với rượu.  
Tác dụng: Ôn kinh hoạt lạc, khu phong trừ thấp, trừ đờm trục ứ.
Giải thích bài thuốc:  
  • Xuyên ô, Thảo ô: thông kinh hoạt lạc, ôn tán phong hàn thấp là chủ dược.
  • Nam tinh: táo thấp, hoạt lạc, khu phong.
  • Nhũ hương, Một dược: thông ứ, hoạt lạc, chỉ thống.
  • Địa long: thông kinh hoạt lạc, thêm rượu lâu năm có tác dụng dẫn rượu vào nơi bị bệnh.
Ứng dụng lâm sàng:  
  • Bài thuốc chủ trị chứng phong thấp tý thống lâu ngày chân tay tê dại,
  • kinh lạc có đàm thấp, huyết ứ lâu ngày gây đau.
1. Trường hợp phong nặng phối hợp uống bài "Đại Tần giao thang". Nếu thiên về can thận khí huyết bất túc, phối hợp uống với bài "Độc hoạt ký sinh thang".
2. Lúc sử dụng cần chú ý: Bệnh lâu ngày âm hư nội nhiệt hoặc phụ nữ có thai đều không nên dùng.
3. Bài này vốn tên HOẠT LẠC ĐƠN nhưng trong sách Thánh huệ phương có bài ĐẠI HOẠT LẠC ĐƠN nên gọi là “Tiểu hoạt lạc đơn" để phân biệt.
4.Trường hợp tai biến mạch máu não để lại di chứng bán thân bất toại mà cơ thể khỏe, dùng bài này có kết quả tốt. Các bài thuốc Đông y được sử dụng ngày càng rộng rãi vì tác dụng chữa bệnh tuyệt vời mà không gây tổn hại cơ thể. Ngoài các bài thuốc trừ phong thì còn có các vị thuốc cũng được sử dụng để điều trị một số bệnh khác như: các loại thuốc trị phong thấp, thuốc phát tán phong nhiệt,...
Bài viết khác